Pracownicze Plany Kapitałowe (PPK) jako jeden z filarów dobrowolnego ubezpieczenia emerytalnego staje się coraz popularniejszą formą dodatkowych oszczędności emerytalnych. Rozwój PPK jest bardzo ważny, bo program ten łączy społeczeństwo z rynkiem kapitałowym – zgromadzony tam kapitał jest inwestowany na GPW. Jest to też jedna z nielicznych inicjatyw poprzedniego rządu, która jest kontynuowana i w planach jest jej rozszerzenia. W 2025 roku PPK w Polsce przechodzić będą istotne zmiany, które mają na celu zwiększenie atrakcyjności programu oraz zachęcenie większej liczby pracowników do długoterminowego oszczędzania na emeryturę. Dowiedz się, jak zmienić się mają PPK w tym roku, dlaczego jest to program wart zainteresowania i jakie ułatwienia będą wprowadzone.
Skąd się wzięło PPK?
PPK zostały wprowadzone w Polsce na mocy ustawy z 4 października 2018 roku jako element reformy systemu emerytalnego. Ich głównym celem było stworzenie powszechnego systemu długoterminowego oszczędzania z udziałem pracowników, pracodawców i państwa. Program ruszył etapami: od 2019 roku obejmował największe firmy, a do połowy 2021 roku objął wszystkie przedsiębiorstwa zatrudniające co najmniej jedną osobę. PPK miały na celu zwiększenie bezpieczeństwa finansowego Polaków po zakończeniu aktywności zawodowej oraz rozwój rynku kapitałowego w Polsce, poprzez inwestycję środków zgromadzonych w PPK na giełdzie – środki inwestowane są w fundusze zdefiniowanej daty, dostosowane do wieku uczestnika. Każdy z funduszy zdefiniowanej daty posiada własną politykę inwestycyjną, zmieniającą się w czasie w związku z koniecznością ograniczania poziomu ryzyka inwestycyjnego wraz z wiekiem uczestników funduszu.
PPK są dobrowolne, chociaż trzeba o rezygnacji z PPK specjalnie powiadamiać, co ma na celu zwiększenie partycypacji w programie. Zapis odbywa się automatycznie dla osób w wieku 18–55 lat, z możliwością rezygnacji.
Dlaczego PPK się opłaca?
Kluczową zasadą programu, tworzącą jego wysoką opłacalność, jest źródło finansowania składek. Finansowane są one z trzech źródeł: pracownik (2% wynagrodzenia, z możliwością obniżenia do 0,5% przy niskich dochodach), pracodawca (1,5% wynagrodzenia, z opcją zwiększenia do 4%) oraz państwo (wpłata powitalna 250 zł + dopłata roczna 240 zł). Przy długoterminowym oszczędzaniu emerytalnym dochodzi jeszcze zwolnienie z podatku dochodowego. Jak więc widać, konstrukcja programu jest mocno zachęcająca, bowiem tylko część składek pochodzi z pensji pracownika.
Na początku program spotkał się z umiarkowanym zainteresowaniem – w pierwszym okresie autozapisu (2020 r.) udział w PPK deklarowało ok. 30% uprawnionych pracowników. Jednak z czasem, wraz z lepszą edukacją i promocją programu, partycypacja zaczęła rosnąć. Aktywa PPK na koniec 2024 r. wyniosły 30,3 mld zł, w porównaniu z 21,8 mld zł na koniec 2023 r.
Kluczowe zmiany w PPK w 2025 r.
Program PPK został dobrze oceniony przez nowy rząd i jako jeden z nielicznych jest kontynuowany bez jakichś zasadniczych zmian. W toku analiz funkcjonowania PPK w obecnym kształcie pojawiały się jednak sugestie rozwiązań mających jeszcze zwiększyć znaczenie programu w systemie emerytalnym. Efektem tego są planowane zmiany w postaci:
- Skrócenia okresu autozapisu.
Dotychczas automatyczny zapis do PPK odbywał się co cztery lata. Planowane zmiany przewidują skrócenie tego okresu do trzech lat, co ma na celu zwiększenie liczby uczestników programu oraz przyspieszenie napływu kapitału do PPK.
- Automatyczny zapis dla osób powyżej 55. roku życia.
Obecnie osoby, które ukończyły 55 lat, mogą przystąpić do PPK wyłącznie na własny wniosek. Planowane zmiany zakładają objęcie tej grupy pracowników automatycznym zapisem do programu, co oznacza, że podczas okresów autozapisu wszyscy zatrudnieni, niezależnie od wieku, byliby automatycznie włączani do PPK, a rezygnacja wymagałaby złożenia stosownej deklaracji.
- Nowy limit wynagrodzenia uprawniający do obniżenia wpłaty podstawowej.
Od 2025 roku uczestnik PPK może korzystać z obniżenia swojej wpłaty podstawowej do PPK tylko wtedy, gdy jego miesięczne wynagrodzenie nie przekroczy 5 599,20 zł. W przypadku otrzymywania wynagrodzeń od różnych podmiotów, uczestnik musi samodzielnie sprawdzić, czy nie przekracza tego limitu.
- Poszerzenie katalogu inwestycji funduszy PPK.
Planowane jest rozszerzenie możliwości inwestycyjnych funduszy PPK o nowe klasy aktywów, takie jak fundusze infrastrukturalne, private equity czy REIT-y. Celem tych zmian jest zwiększenie potencjalnych zysków dla uczestników oraz rozwój rynku kapitałowego.
Dlaczego warto korzystać z PPK?
Nie warto na PPK patrzeć jako na kolejny program czy wręcz podatek obniżający pracownikowi jego pensję netto. Uczestnictwo w PPK oznacza nie tylko własne oszczędności, ale także dodatkowe wpłaty od pracodawcy oraz państwa. Tak naprawdę, jeśli ufać w podstawy tego programu, czyli pełną prywatność zgromadzonych tam środków (a nie ma podstaw, żeby tego nie robić, przykłady z OFE są daleko z przeszłości i wtedy nie były to tak indywidualne środki), to jest on materiałem na gromadzenie dużo większych oszczędności emerytalnych.
Uczestnicy PPK mają możliwość wyboru funduszu inwestycyjnego oraz zmiany alokacji środków między funduszami. Dodatkowo, środki zgromadzone w PPK są prywatną własnością uczestnika i mogą być wypłacone w dowolnym momencie, z uwzględnieniem określonych warunków. W razie wcześniejszej wypłaty mogą przepaść dopłaty państwowe i preferencje podatkowe. Nie jest to jednak grabież, a zabezpieczenie przed pokusą nadużycia i zwiększenia bieżącego poziomu konsumpcji.
Program ma też transparentne zasady i sposób inwestowania środków. Środki zgromadzone w PPK są inwestowane przez instytucje finansowe podlegające nadzorowi Komisji Nadzoru Finansowego (KNF). Uczestnicy mają dostęp do informacji o stanie swoich oszczędności oraz wynikach inwestycyjnych. Dodatkowo, program staje się coraz powszechniejszy. Polski Fundusz Rozwoju oczekuje, że na koniec bieżącego roku aktywa zgromadzone w PPK wyniosą już 40 mld zł.
Podsumowanie
Popularność PPK rosła już od paru lat, wraz z dobrymi wynikami inwestycyjnymi i wzrostem WIG-u, który to ma kolosalne znaczenie dla stopy zwrotu uczestników PPK. Planowane zmiany w programie na 2025 rok mają na celu zwiększenie atrakcyjności programu oraz zachęcenie większej liczby pracowników do długoterminowego oszczędzania na emeryturę. Częstszy autozapis, automatyczne objęcie programem osób powyżej 55. roku życia, nowe możliwości inwestycyjne oraz dodatkowe środki od pracodawcy i państwa to tylko niektóre z korzyści płynących z uczestnictwa w PPK. Dzięki tym zmianom PPK staje się jeszcze bardziej atrakcyjnym narzędziem zabezpieczenia finansowego na przyszłość.
