Tylko do końca grudnia masz czas na wykorzystanie w pełni rocznych limitów wpłat, którymi objęte są niektóre produkty inwestycyjne. Nie zmarnuj szansy na korzystne zagospodarowanie środków, a nie tylko rozbudujesz swój portfel inwestycyjny, ale też dodatkowo zyskasz preferencje podatkowe. Sprawdź, ile możesz zyskać jeszcze w 2024 roku.
Coraz więcej możliwości oszczędzania na emeryturę to bardzo dobra wiadomość, biorąc pod uwagę niekorzystne trendy demograficzne. Programy socjalne wcale nie zachęciły Polaków do posiadania większej liczby dzieci, społeczeństwo starzeje się. Żyjemy coraz dłużej, co oczywiście jest pozytywną informacją, ale jednocześnie i obniża nam to wysokość emerytury wypłacanej z ZUS-u. Aby cieszyć się długą i dostatnią emeryturą, trzeba myśleć o dodatkowych formach oszczędzania. Warto spoglądać szeroko i wzbogacać swój portfel emerytalny o bezpieczne instrumenty finansowe, jak obligacje rodzinne, a także wykorzystywać zwolnienia i preferencje, jakie daje wykorzystanie IKE i IKZE. Z artykułu dowiesz się, jak to robić, jakie są zalety tego typu kont, jakie są limity wpłat i od czego zależą, a także dlaczego obligacje są dobrą formą emerytalnego oszczędzania.
IKE i IKZE – część aktywna III filaru
III filar to także część aktywna, do której należą: Indywidualne Konto Emerytalne (IKE) oraz Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego (IKZE). Są to środki w pełni prywatne i podlegające dziedziczeniu, z mniejszymi ograniczeniami wypłat niż w przypadku PPK. Warto zapoznać się z możliwościami, jakie niosą te rozwiązania, bo mogą one stać się istotną częścią systemu wsparcia podstawowej emerytury.
Te dwa rozwiązania są w pełni dobrowolne i dają naprawdę dużą elastyczność. Są też w dużym stopniu do siebie podobne. W IKE i IKZE można inwestować już w wieku 16 lat, ale jest to obwarowane koniecznością posiadania dochodów z umowy o pracę i w maksymalnej wysokości tych dochodów. Dla uproszczenia lepiej skupić się na osobach pełnoletnich.
Zakładając jednak brak obwarowań związanych z wiekiem, bo na emeryturę jednak zaczyna odkładać się z reguły później niż przed skończeniem 16 lat, IKE i IKZE stanowią dogodne platformy do obrotu instrumentami finansowymi w horyzoncie długoterminowym. Limity wpłat powodują, że korzyści podatkowe są tym większe im dłuższy jest horyzont inwestycyjny i regularniejsze wykorzystywanie maksymalnych limitów wpłat.
Zarówno przy IKE, jak i IKZE istnieje szeroki wachlarz wyboru instytucji finansowej, u której będziemy posiadać konto i swoboda transferu konta do innej instytucji, a także szeroki wybór instrumentów finansowych, oczywiście wraz z najpopularniejszymi obligacjami i akcjami. Katalog instrumentów jest jednak szerszy i można dodać jeszcze popularne formy, jak: ETF-y czy jednostki funduszy inwestycyjnych. Może to być też forma rachunku oszczędnościowego z oprocentowaniem środków, a nie inwestycyjnego.
Największą zaletą IKE i IKZE jest zwolnienie z podatku dochodowego, tymczasem inwestycje w ramach zwykłych kont maklerskich obarczone są 19-procentową daniną, tzw. Podatkiem Belki. Aby to jednak osiągnąć, trzeba spełnić odpowiednie warunki związane ze zbliżaniem się do wieku emerytalnego. Szczegółowo zostały one omówione w dalszej części artykułu.
Coraz popularniejsze rozwiązania
Oba te rozwiązania są dobrymi pomysłami na emerytalne oszczędności. Dają dużą dowolność, a jednocześnie umiejętnie wykorzystane mogą pomóc zoptymalizować podatki. Premiują też regularność i długoterminowość inwestowania. Cechy te wyraźnie zaczynają doceniać Polacy, o czym świadczy rosnąca popularność kont IKE i IKZE. Pokazują to wyraźnie obiektywne dane.
Wg danych KNF-u, na koniec czerwca 2024 roku prowadzonych było 881 383 rachunków IKE, z czego w pierwszy półroczny 2024 r. przybyło ich 62 304. Najwięcej, bo 38 201 powstało w ramach Towarzystw Funduszy Inwestycyjnych, a kolejno na drugim miejscu były to rozwiązania proponowane przez biura maklerskie w ramach rachunku maklerskiego i ich przybyło 15 801.
W przypadku IKZE w połowie 2024 roku działało 526 283 rachunków, a w samym pierwszym półroczu przybyło ich 31 002. Z tego większość, bo 14 279, powstało w ramach Towarzystw Funduszy Inwestycyjnych. W ramach biur maklerskich w formie rachunków maklerskich powstało 8379 IKZE.
IKE i IKZE jest łatwo założyć, co także ma spore znaczenie jeśli chodzi o popularność tych rozwiązań. Wiąże się to z podpisaniem umowy w odpowiedniej instytucji finansowej (np. dom maklerski) i złożeniem odpowiednich oświadczeń, m. in. o nieposiadaniu takich kont w innych instytucjach.
Limity wpłat na IKE i IKZE
IKE i IKZE zostały pomyślane jako produkty zachęcające do oszczędności emerytalnych, które dają naprawdę duże oszczędności podatkowe. Dlatego też musiano pomyśleć o limitach wpłat, aby rachunki te nie były wykorzystywane do obchodzenia prawa i unikania płacenia podatków. Można się zgadzać lub nie z sensownością podatku Belki, ale jest to obowiązujący podatek i należy go płacić, jeśli wykonujemy typowo inwestycyjną działalność bez charakteru oszczędności emerytalnych. Limity wpłat właśnie ograniczają możliwość unikania opodatkowania.
W przypadku IKE w danym roku można dokonać wpłat w wysokości nieprzekraczającej 300% średniego miesięcznego wynagrodzenia w danym roku. Z kolei w przypadku IKZE rocznie wpłacone środki nie mogą przekroczyć limitu 120% lub 180% średniego miesięcznego wynagrodzenia – odpowiednio z umowy o pracę/zlecenia/dzieło albo z prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej. W tym ostatnim przypadku można skorzystać z ulgi podatkowej, obniżając podatek dochodowy w rozliczeniu rocznym PIT.
Istnieją też ograniczenia w przypadku wypłat, ale chodzi tu tylko o utracone korzyści podatkowe. Jeżeli wypłaci się środki zbyt wcześnie, trzeba będzie zapłacić podatek od zysku w wysokości 19%.
Wszystkie techniczne aspekty IKE i IKZE najlepiej porównać w tabeli.
IKE i IKZE – porównanie
| IKE | IKZE | |
| Uprawnienie do wpłat | Od 16 roku życia | Od 16 roku życia |
| Limit wpłat | W 2024 r. klienci indywidualni mogą wpłacić maksymalnie 23 472 zł (300% wynagrodzenia średniego w gospodarce narodowej za zeszły rok) | W 2024 r. klienci indywidualni mogą wpłacić maksymalnie 9388 zł (1,2-krotność średniego prognozowanego wynagrodzenia na kolejny rok) , a przedsiębiorcy 14 083 zł (1,8 krotność) |
| Podatek dochodowy | Zwolnienie, bo gromadzone są środki już po potrąceniu podatku PIT | Składki są odliczane od podstawy opodatkowania, podatek jest liczony po zakończeniu inwestycji od wypłacanej kwoty w wysokości zryczałtowanej stawki 10% |
| Podatek od zysków kapitałowych (podatek Belki) | Brak przy uwzględnieniu zasad wypłaty środków | Brak przy uwzględnieniu zasad wypłaty środków |
| Zasady wypłaty środków | Po osiągnięciu 60 lat lub 55 lat w przypadku nabycia wcześniejszych uprawnień emerytalnych, pod warunkiem dokonywania wpłat przez co najmniej 5 lat kalendarzowych i wpłacenie ponad połowy do 5 lat przed dniem złożenia wniosku o wypłatę; wypłata automatyczna (bez dodatkowego wniosku) po osiągnięciu 70 roku życia; IKE można otworzyć także po przekroczeniu 70 roku życia; wypłata jednorazowa lub w ratach | Po osiągnięciu 65 lat pod warunkiem dokonywania wpłat przez co najmniej 5 lat kalendarzowych; wypłata jednorazowa lub w ratach |
| Możliwość wcześniejszej wypłaty lub wypłat częściowych | Tak, ale płaci się podatek od zysków kapitałowych | Tylko wypłata całości środków, płaci się podatek dochodowy od osób fizycznych PIT |
| Dziedziczenie | Tak, bez podatku od spadków i darowizn, można wskazać osobę uprawnioną w przypadku śmierci oszczędzającego; osoba ta ma prawo do wypłaty środków w całości lub części bez podatku dochodowego | Tak, bez podatku od spadków i darowizn, można wskazać osobę uprawnioną w przypadku śmierci oszczędzającego; osoba ta ma prawo do wypłaty środków w całości lub części, ale uprawniony musi zapłacić podatek dochodowy w wysokości 10%, chyba że środki zostaną przeniesione na IKZE uprawnionego – wtedy płaci podatek dopiero przy wycofaniu środków z IKZE |
| Transferowanie środków do innych instytucji | Tak, pod warunkiem prowadzenie przez nie IKE | Tak, pod warunkiem prowadzenie przez nie IKZE |
Obligacje 800+ ciekawym instrumentem emerytalnym
Program 500+, przemianowany później na 800+, został pomyślany jako zachęta dla Polaków do zwiększenia dzietności. Cel ten nie został zrealizowany – świadczenie w wysokości nawet 800 zł. na dziecko nie wpłynęło zauważalnie na skłonność do posiadania większej liczby dzieci, ale niezaprzeczalnie poprawiło sytuację materialną rodzin. Jest to też świadczenie mogące generować solidne miesięczne nadwyżki gotówkowe.
Dla beneficjentów programu 800+ przewidziano na szczęście ciekawy instrument oszczędnościowy, jakim są rodzinne obligacje skarbowe. Są to obligacje, których oprocentowanie uwzględnia inflację i które nabyć mogą tylko beneficjenci programu 800+ z limitem rocznym w postaci przeliczenia świadczeń otrzymanych w ramach tego programu.
Portal obligacjeskarbowe.pl podaje w kwestii oprocentowania tych obligacji:
Oprocentowanie jest zawsze wyższe niż inflacja i jest ustalane jako suma:
- inflacji w danym roku (stopa wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych, przyjmowana dla 12 miesięcy i ogłaszana przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w miesiącu poprzedzającym pierwszy miesiąc danego okresu odsetkowego), w przypadku ujemnej stopy inflacji do ustalania oprocentowania brana jest wartość zerowa, co oznacza, że ujemna inflacja nie ma negatywnego przełożenia na oprocentowanie obligacji;
- marży odsetkowej – marża jest dla posiadacza obligacji gwarancją, że jego zysk będzie zawsze wyższy od inflacji.
Im dłuższa jest kupowana obligacja, tym wyższe jest oprocentowanie. To akurat normalna sprawa w przypadku obligacji – im dłuższa jest obligacja, tym większe jest ryzyko kontrahenta (nawet jeśli jest nim państwo) i tym większa jest wrażliwość ceny obligacji na zmiany stóp procentowych. Dlatego też premia za to ryzyko wyrażona w oprocentowaniu zwiększa się wraz z długością inwestycji w obligacje.
Warto bliżej przyjrzeć się zaletom tego typu konstrukcji jako instrumentu służącego zabezpieczenie emerytury. Po pierwsze, są to instrumenty bezpieczne, bo emitowane przez Skarb Państwa. Ryzyko emitenta jest więc minimalne, zupełnie inaczej niż np. w przypadku obligacji korporacyjnych.
Po drugie, dużą bolączką inwestowania długoterminowego jest inflacja. Wydarzenia ostatnich lat, jak pandemia Covid-19 czy wojna w Ukrainie, pokazały, jak dużym ryzykiem jest pojawienie się wysokiej inflacji. To „zjada” nasze oszczędności ulokowane w lokatach czy tradycyjnych obligacjach skarbowych. Tymczasem instrument, którego oprocentowanie jest oparte o komponent inflacji, jest dobrym zabezpieczeniem przed tym ryzykiem.
Podsumowanie – wykorzystuj legalną optymalizację podatkową
System emerytalny w Polsce traktowany jako podstawowa emerytura może okazać się niewystarczający dla utrzymania godnego poziomu życia przez dzisiejszych 30- i 40-latków. Jednak oferuje on dodatkowe ciekawe możliwości odkładania na emeryturę. Jednymi z nich są konta IKE i IKZE. Prostota ich funkcjonowania, mnogość możliwości inwestycyjnych rozumiana jako różnorodność instrumentów finansowych mogących być na te konta nabywane, a przede wszystkim możliwość skorzystania ze zwolnienia z podatku od zysków kapitałowych powodują, że warto się nimi zainteresować. Polacy coraz bardziej się do tych rozwiązań przekonują, o czym świadczy duży przyrost rachunków IKE i IKZE.
W ramach tych rachunków nabywać można różnorakie instrumenty finansowe. Jednymi z nich są obligacje skarbowe skierowane do beneficjentów programu 800+. To bardzo ciekawy instrument długoterminowego inwestowania chroniący przed inflacją i z niewielkim poziomem ryzyka, który dla rodzin z dziećmi może być traktowany jako fundament portfela emerytalnych oszczędności.
