Czemu Bitcoin, waluta nieistniejąca w świecie fizycznym i niepopierana przez żadne rządy, bije kolejne rekordy cenowe, dając inwestorom ogromne zyski? Jak działa ta technologia i jakie daje możliwości w perspektywie długoterminowej? Postaram się odpowiedzieć na te i inne pytania w sposób jak najprostszy i klarowny, aby przeciętny użytkownik Internetu mógł zrozumieć pojęcie, na którym opiera się istnienie kryptowalut, a co za tym idzie również potencjał tego wynalazku.
Problem podwójnego wydawania
W scentralizowanych instytucjach finansowych, takich jak banki, to one same prowadzą księgowość swojej firmy i doskonale wiedzą, ile są winne każdemu swojemu wierzycielowi. Rozwiązanie to daje prostotę śledzenia przepływów pieniężnych między uczestnikami takiego systemu, ale powstaje problem, gdy chcemy przelać walutę z banku A do banku B. W zależności od położenia geograficznego przelew może być darmowy lub płatny, a długość jego realizacji wahać się od kilku sekund, do nawet kilku dni. Prowizje w przelewach międzynarodowych przekraczają często 10, a czasem 15% wartości transferu. Tymczasem w wypadku próby stworzenia zdecentralizowanego systemu rozliczeniowego, w którym nie musiałoby być pośredników, matematycy nie mogli rozwiązać problemu podwójnego wydawania
Problem ten oznacza, że w rozproszonym systemie danych, gdzie nie ma centralnego systemu rozliczeniowego, jeden z użytkowników może dokonywać ataków na sieć poprzez podwójne wydawanie swoich środków. Tak jak możemy skopiować jakikolwiek plik muzyczny, filmowy czy tekstowy, tak samo aktor posiadający 10 jednostek cyfrowego pieniądza, może kopiować je i nadawać wiele transakcji, których wartość przekroczy 10 jednostek. Rozwiązanie zostało zaproponowane przez anonimową osobę lub grupę osób, o pseudonimie Satoshi Nakamoto. Wymyślił on sposób, aby rozproszona sieć miała zbudowany system kontrolny, który uniemożliwi oszukiwanie reszty uczestników przez nieuczciwe osoby, nadające fałszywe transakcje.
Odpowiedzią Satoshi’ego było stworzenie systemu Łańcucha Bloków. Najprościej wyobrazić sobie tę technologię jako rozproszoną księgę wieczystą, czy też księgę rozrachunkową. Każdy użytkownik prowadzący pełny węzeł (ang. node), posiada wszystkie transakcje, jakie miały miejsce w historii od momentu powstania technologii. W ten sposób każdy węzeł wie, że w przeszłości (nie ma tu znaczenia, czy przelew miał miejsce 3 minuty, czy 3 lata temu) z adresu A przesłano na adres B określoną ilość cyfrowej waluty. W ten sposób próba podwójnego wydania środków została zażegnana, ponieważ węzły w rozproszonej sieci Blockchain zaakceptują tylko jedną transakcję, a próby wielokrotnego wydania tych samych środków sklasyfikują jako fałszywe i je odrzucają.
Powstanie Bitcoina i generowanie nowych monet
Dnia 3 stycznia 2009 roku powstał Bitcoin, czyli pierwszy w historii ludzkości Łańcuch Bloków. Jego anonimowy twórca wraz z innymi zainteresowanymi osobami, na które składali się wówczas głównie kryptolodzy i programiści, stworzyli pierwsze węzły, które dzieliły się informacjami o wykonywanych transakcjach. Otwarty kod tworzący sieć Blockchain sprawia, że każdy przed przystąpieniem do użytkowania systemu może sam sprawdzić, jakie zasady obowiązują podczas korzystania z jego mechanizmów. Jedną z zaprogramowanych cech kryptowaluty Bitcoin jest to, że maksymalna ilość monet wprowadzonych do obiegu nie może przekroczyć 21 milionów. W momencie uruchomienia sieci ilość cyfrowych monet wynosiła jednak zero. Jak zatem tworzone i wprowadzane do obiegu są nowe Bitcoiny?
Proces generowania kolejnych porcji cyfrowego pieniądza nazywany jest kopaniem. Urządzenia obliczające, którymi najczęściej są karty graficzne, dostają od algorytmu Łańcucha Bloków matematyczne zadanie, które należy rozwiązać. Uczestnicy tego procesu, czyli górnicy, konkurują ze sobą o to, kto pierwszy przedstawi rozwiązanie zagadki. Osoba lub grupa osób, która to uczyni, zawiera ostatnio wykonane transakcje w bloku, a jej nagrodą za wykonaną pracę są nowo wygenerowane Bitcoiny. Przedstawiając ten proces w punktach:
- Użytkownicy sieci generują w czasie rzeczywistym transakcje, które propagowane przez pełne węzły zawierające całą historię transakcji.
- W tym samym czasie algorytm daje górnikom matematyczną zagadkę do rozwiązania, a ci konkurują o jej rozwiązanie.
- Gdy zagadka zostaje rozwiązana, górnik dostaje nagrodę w postaci nowych cyfrowych monet, a transakcje zostają zapisane w bloku. Bloki nazywa się również potwierdzeniami, które sieć daje przelewom.
- Proces powtarza się i powstają nowe bloki, tworząc ich łańcuch.
Zatem w blokach zapisane są wszystkie potwierdzone transakcje, które miały miejsce w historii istnienia Bitcoina. Algorytm zakłada, że trudność kopania ustala się na takim poziomie, aby każdy blok powstawał przeciętnie co 10 minut. Tymczasem nagroda za potwierdzanie transakcji zmniejsza się co około cztery lata o połowę. Na początku wydobywano 50 Bitcoinów na blok, następnie 25, a obecnie jest to 12,5 jednostek tej cyfrowej waluty. Szacuje się, że ostatni Bitcoin będzie wykopany około 2140 roku. Wszystkie te parametry zależne są od woli programistów tworzących Blockchain. Kryptowaluty różnią się między sobą ilością jednostek cyfrowego pieniądza w obiegu, ich limitem podaży czy czasem, jaki potrzebny jest na stworzenie, albo jak się to ujmuje inaczej, wykopanie nowego bloku.
Cena jednostki Bitcoin i rynek krypto
Powstały w 2009 roku Bitcoin był ciekawostką, o której wiedzieli jego twórca, niektórzy programiści, jak i kryptolodzy. Ciężko jest powiedzieć, jaka była wówczas cena pierwszej kryptowaluty, ponieważ nie istniały żadne giełdy wymieniające BTC na jakąkolwiek walutę państwową. Serwis CoinDesk podaje, że w połowie 2010 roku jeden Bitcoin warty był 0,05USD, czyli około 20 polskich groszy za sztukę. Pierwsze znaczące wzrosty procentowe pojawiły się w na początku 2011 roku, gdzie cena osiągnęła najpierw wartość jednego dolara amerykańskiego, aby w czerwcu wystrzelić w okolice 30USD. Po tych wzrostach przyszedł czas na długotrwałą korektę wyceny pierwszej, zdecentralizowanej cyfrowej waluty.
Na kolejną falę dużych wzrostów trzeba było poczekać do 2013 roku. Wtedy też Bitcoin zawitał w mediach mainstreamu. Pierwsza fala wzrostów dotarła w pierwszej połowie kwietnia do 230USD, aby po korekcie w ostatnim kwartale tego roku do ponad 1100$ za sztukę. Korekta wzrostów z tego roku trwała ponad 3 lata. Szczytowe ceny z 2013 roku powróciły w lutym 2017 roku. Już od końca 2016 znajdujemy się w trendzie wzrostowym, a dzisiejsza cena przekracza 5500$.
Wykres ceny BTC od lipca 2010 roku
Jak łatwo można zauważyć – osoba, która kupiła jednego Bitcoina pod koniec 2012 roku za około 50zł, dzisiaj mogłaby go sprzedać za około 20 tysięcy złotych. Te ogromne zyski sprawiły, że bodziec do tworzenia nowych kryptowalut był i nadal jest ogromny. Zaczęły powstawać pierwsze altcoiny, czyli inaczej to ujmując, łańcuchy bloków niebędące Bitcoinem, ale działające na przedstawionych tutaj zasadach technologicznych. Pierwszych parę lat powstawały blockchainy będące kopiami Bitcoina z nieco innymi parametrami, takimi jak czas kreowania bloku czy maksymalna liczba monet. Z czasem nowo powstające łańcuchy zaczęły wprowadzać pewne ulepszenia do swoich otwartych protokołów, czyniąc je nieco bardziej użytecznymi. Kolejnym etapem ewolucji cyfrowych walut było stworzenie blockchainów, na których można programować dowolne aplikacje.
Na stronie https://coinmarketcap.com można zobaczyć ranking kryptowalut pod względem kapitalizacji. Klikając na każdą z pozycji, możemy poznać informacje takie jak strona internetowa danego projektu, albo na jakich giełdach można handlować daną. Oto top 10 cyfrowych walut pod względem kapitalizacji w dniu 18.10.2017:
Perspektywy technologii
Potencjał Łańcucha Bloków jest ogromny. Ciężko byłoby tu wymienić jego wszystkie potencjalne zastosowania, ale skok wartości kapitalizacji całego ekosystemu kryptowalut z 10 miliardów USD na początku tego roku, do obecnych 170 miliardów wyraźnie wskazuje, że coraz więcej inwestorów traktuje Blockchain poważnie. Możliwość przelewów międzynarodowych bez drogich pośredników samo w sobie jest dużym rynkiem, w którym omawiana technologia może świetnie się sprawdzić. Bardziej skomplikowanym przykładem może być wykorzystanie Łańcucha Bloków do stworzenia tzw. Internetu Rzeczy. Jest to wizja, w której inteligentne kontrakty lub maszyny dokonują między sobą określone typy transakcji, aby osiągnąć cel wyznaczony przez człowieka. Przykładowo inteligentny automat sprzedający napoje, wysyła wiadomość o skończeniu się jednego z produktów poprzez Blockchain. Latający dron dostarcza do automatu brakujący napój, a transakcja ta zostaje zapisana, tak aby nie było wątpliwości, że doszła do skutku.
Podany powyżej przykład mimo swej trywialności, pokazuje w znacznym stopniu potencjał możliwości tej technologii. Na Blockchainie będą w przyszłości zapisywane akty własności, a ich wymiana będzie szybka i niepodrabiana. Na Światowym Forum Ekonomicznym w 2015 roku stwierdzono, że do 2027 roku 10% światowego produktu brutto będzie znajdowało się na Łańcuchu Bloków. Firmy eksperymentujące z technologią to m.in. Microsoft, BP, BNY Mellon, Santander, Mastercard, Nvidia czy Intel.
Moje przewidywania są w wypadku rynku kryptowalut jednoznaczne – będzie się on stawał coraz większy, a technologia wpłynie z czasem mocniej na rozwój społeczeństwa, niż zrobił to Internet. Nie oznacza to koniecznie, że największą kapitalizację zachowa Bitcoin. Konkurencja jest duża, a sam rynek bardzo zmienny i dynamiczny. W wypadku inwestycji należy dokonać dokładnej analizy projektów, na które wydajemy środki.
Autorem tekstu o blockchainie jest Krzysztof Szczucki z International Mining Group, stanowisko: Lead Visionary.
