Rumunia – kraj o dużym potencjale inwestycji OZE

Położenie, demografia

Rumunia leży w południowo-wschodniej części Europy, z Węgrami i Serbią na zachodzie, Bułgarią na południu wzdłuż Dunaju oraz Ukrainą i Mołdawią na północy. Kraj ma także dostęp do Morza Czarnego. Stolicą i największym miastem Rumunii jest Bukareszt.

Ukształtowanie powierzchni rozkłada się w mniej więcej równych proporcjach. Obszary górskie stanowią 31%, wyżynne – 39% a nizinne – 30%.

Powierzchnia kraju to 238 tys. m2, co sytuuje kraj wśród dużych w Europie.

Kraj zamieszkuje 21,5 mln mieszkańców, z czego 55% w miastach, co czyni go atrakcyjnym rynkiem w UE o dużym potencjale wewnętrznym.

Rumunia to też trzeci co do wielkości rynek energetyczny w regionie CEE.

Członek UE od 2007 r.

Rumunia ma dostęp do Morza Czarnego i na obszarze bliskim M. Czarnego panuje klimat zbliżony do śródziemnomorskiego, z dużym nasłonecznieniem.

Na obszarze większości kraju panuje klimat umiarkowany, z optymalnym dla potrzeb OZE nasłonecznieniem. Niski poziom urbanizacji na tle Europy Zachodniej i dostępność gruntów pod inwestycje to także plusy Rumunii.

OZE w Rumunii w 2022 r.

Do końca 2022 r. w Rumunii działało 21 dużych instalacji fotowoltaicznych i 14 farm wiatrowych. Oba źródła energii szybko się rozwijają, np. w lipcu 2022 r. informowano, że Photon Energy Group, zarejestrowana w Holandii firma zajmująca się energią odnawialną, rozpoczyna budowę trzech kolejnych elektrowni fotowoltaicznych, które będą miały łączną moc produkcyjną 6 MWp. Dwustronne moduły fotowoltaiczne będą generować około 9,6 GWh energii odnawialnej rocznie. Jeśli chodzi o wykorzystanie energii wiatru, to specjaliści zwracają uwagę na duży potencjał do budowy takich farm na Morzu Czarnym. Do wykorzystania ma być 96 GW, z czego 22 GW na płytkich wodach, do 50 m, na których stałe turbiny wiatrowe mogą być instalowane na dnie morza.

Aktualny miks produkcji energii wskazuje jednak na bardzo mały udział fotowoltaiki, a przewagę energii z wody i węgla. Jest to jednak specyfika zimy. O tej porze roku nasłonecznienie w Rumunii jest niskie i panele produkują bardzo mało energii. W okresie wiosennym, letnim, a nawet wczesną jesienią jest odwrotnie – energii jest dużo i staje się tańsza. Dlatego też ważnym komponentem energetyki słonecznej są magazyny energii.

Energetyka odnawialna

Rumunia jest obecnie bardzo dynamicznie rozwijającym się krajem europejskim. Rozwój ten obejmie wiele sektorów, w tym sektor energetyczny. Miks energetyczny jest jednym z najbardziej zdywersyfikowanych w Europie. Dzięki temu Rumunia może pochwalić się jedną z najlepszych pozycji w Europie w rankingu niezależności energetycznej.

W ramach KPR Rumunia przeznaczyła 1,6 miliarda euro na sektor energetyczny, z czego 460 mln euro przeznaczono na energię odnawialną.

Z kolei w ramach Funduszu Modernizacyjnego, operator systemu przesyłowego Transelectrica otrzyma 400 mln euro na wzmocnienie sieci. Jednym z projektów jest modernizacja linii energetycznej Constanţa Nord – Medgidia Sud w celu umożliwienia połączenia projektów energetyki wiatrowej i słonecznej o łącznej mocy zainstalowanej 600 MW.

Dodatkowo Fundusz Modernizacyjny przewiduje kolejne 1,1 miliarda euro na modernizację obecnej sieci dystrybucyjnej z możliwością integracji odnawialnych źródeł energii.

Rumunia ma też otrzymać do 30 mld euro dotacji i pożyczek do 2026 r. z wartego 724 mld euro unijnego Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności (RRF), który ma pomóc gospodarkom Unii w odbudowie po pandemii.

W 2022 r. rząd Rumunii ogłosił, że skieruje kwotę 13 mld EUR na modernizację oraz rozwój infrastruktury — środki zostaną wydane zarówno na rozwój systemów produkcji energii elektrycznej, jak i na remonty istniejącej już infrastruktury do wyrobu i przesyłu prądu.

Źródło: European Investment Bank

Ambitne plany rządu

Moc wiatraków ma wzrosnąć z 3000 do 4300 MW. Moc PV przyrasta na papierze ponad dwukrotnie – z niecałych 1500 MW do ponad 3000 MW. W rezultacie rząd w Bukareszcie planuje na 2030 r. imponujący 40-procentowy udział OZE w produkcji prądu i 25 proc. w ogólnym miksie energetycznym.

Plan jest już na etapie zakończonych konsultacji społecznych, trwa badanie uwag z nich płynących.

Poniższe mapy przedstawiają zainstalowaną moc OZE na koniec 2022 r. i planowaną na 2030 r. ze strony rumuńskiego operatora systemu energetycznego Transelectrica:

Źródło: Transelectrica

Największa elektrownia solarna w Europie właśnie w Rumunii

W 2023 r., w okręgu Arad na zachodzie Rumunii, rozpoczęła się budowa największej w Europie elektrowni PV, wraz z magazynem energii.

Zgodnie z planem inwestycyjnym park fotowoltaiczny w Aradzie ma zostać ukończony do 2026 r. i mieć łączną moc 2800 MW. Koszt projektu szacowany jest na 1,4 mld EUR. Pierwszy etap planowany jest na moc 700 MW.

Inne duże projekty:

• • Grasshopper Romania Solar PV Park – rozwijany przez Grasshopper Energy, przewidywana moc 1000 MW, realizacja do 2026 r.

• • Fagaras-Hoghiz Reservior Lake Solar PV Park – projekt planowany na 300 MW w Brasov, finalizacja 2026 r., rozwijany przez SPEEH Hidroelectrica

• • Nofar Energy Romania Solar PV Park – projekt planowany na 255 MW, na etapie uzyskiwania pozwoleń, ma być oddany do użytku w 2025 r.

Nastawienie przedsiębiorców do zmian miksu lepsze niż średnia unijna – dobry klimat inwestycyjny dla OZE

Z badań EIB zamieszczonych w EIB Investment Survey Romania 2023 wynika, że chociaż kryzys energetyczny mocno dotknął rumuńskie firmy, to ich nastawienie do zmian klimatycznych i nowych regulacji unijnych jest mniej krytyczne i budzi mniej obaw niż uśredniony wskaźnik dla UE:

Z kolei wymieniając strategie radzenia sobie z kryzysem energetycznym, więcej rumuńskich przedsiębiorców niż średnio w UE deklaruje większą efektywność energetyczną i oszczędności oraz zmianę miksu energetycznego (w domyśle na bardziej niezależne od surowców rosyjskich, czyli ze źródeł odnawialnych):

Rumuńskie firmy są też bardziej skore niż do podejmowania inicjatyw związanych z redukcją zanieczyszczeń, w tym do stawiania na OZE:

Polski akcent – inwestycja Polenergii

Inwestycja w farmy wiatrowe. Umowa dotyczy nabycia 60 proc. udziałów w spółce Naxxar Wind Farm Four Srl z siedzibą w Bukareszcie , która rozwija jedną z największych farm wiatrowych w tej części Europy. Projekt o łącznej mocy do 685,6 MW ma techniczne warunki przyłączenia do sieci. Kwota płatności za udziały to ok. 3,5 mln EUR z ewentualną korektą o mechanizm długu netto. Transakcja miała miejsce w 4Q 2023 r.

Najważniejsze informacje:

• • W 2022 r. w Rumunii zainstalowanych były 1,41 GW mocy z energetyki słonecznej, w 2023 r. 1,5 GW. Dane Krajowego Urzędu Regulacji Energetyki (ANRE).

• • Z prognoz Krajowej Komisji Strategii i Prognoz wynika, że w latach 2024-2026 produkcja energii elektrycznej w instalacjach fotowoltaicznych może odnotować średnioroczny wzrost na poziomie 18,9%.

• • Wg prognoz SolarPower Europe, do 2027 r. ma być aż 8,7 GW mocy z energetyki solarnej (CAGR 41%), a więc to by oznaczało bardzo duży przyrost. W Rumunii mają koncentrować się wielkopowierzchniowe farmy. Scenariusz pesymistyczny zakłada jednak tylko 4,1 GW.

• • Obecnie w Rumunii działa 14 dużych farm wiatrowych i 21 parków z panelami fotowoltaicznymi. Pod koniec roku w Aradzie zostanie otwarty największy park fotowoltaiczny w Europie (100 hektarów, 1000 megawatów mocy), prywatna inwestycja o wartości około 1 miliarda euro.

• • Finansowanie: Narodowy Plan Odbudowy i Zwiększania Odporności; środki europejskie – Fundusz Modernizacyjny zarządzany przez Ministerstwo Energii oraz Repower EU zarządzany przez Ministerstwo Inwestycji i przez UE.

• • Najpopularniejszym programem wsparcia jest „Zielony Dom”, w ramach którego państwo przyznaje do 20 tys. lei (około 4000 euro) na instalację paneli fotowoltaicznych. Program ten ma budżet 500 mln EUR.

• • W ramach środków europejskich Rumunia ma do dyspozycji Fundusz Modernizacyjny z budżetem 2 mld EUR; Rumunia ma też otrzymać do 30 mld euro dotacji i pożyczek do 2026 r. z wartego 724 mld euro unijnego Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności (RRF).

Rząd Rumunii ma też otrzymać do 30 mld euro dotacji i pożyczek do 2026 r. z wartego 724 mld euro unijnego Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności (RRF), który ma pomóc gospodarkom Unii w odbudowie po pandemii.

Ze środków krajowych natomiast rząd Rumunii skieruje kwotę 13 mld EUR na modernizację oraz rozwój infrastruktury — środki zostaną wydane zarówno na rozwój systemów produkcji energii elektrycznej, jak i na remonty istniejącej już infrastruktury do wyrobu i przesyłu prądu.

• • Prawo poprawiono z korzyścią dla inwestycji w PV – w styczniu 2023 r. uproszczono proces ubiegania się o dokumentację dla farm poniżej 50 ha (do 42 MW mocy) w następstwie usunięcia wymogu konieczności wcześniejszego planowania dokumentacji, czym skrócono średni okres wydawania pozwoleń z 18 do 6-12 miesięcy.

• • Uproszczono proces ubiegania się o pozwolenia dla prosumentów budujących instalacje do 400 kW mocy, dzięki czemu skrócono czas wydawania niezbędnej dokumentacji i pozwoleń do ok. miesiąca.

Bariery w rozwoju:

• • Blokujące podejście Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi dla projektów w rozmiarach powyżej 50 ha – powolne wydawanie pozwoleń i dokumentacji.

• • Problemy z przyłączeniami do sieci i rozwojem infrastruktury, szczególnie w regionach Dobrudża i Banat.

• • Rozwój sieci i jej unowocześnianie kosztowo obciążają inwestorów.

• • Przesunięcia terminów niektórych niezbędnych inwestycji w infrastrukturę przez tamtejszych operatorów sieci o nawet 2 lata.